LA MODELO DE PIKMAN

Traducción al esperanto por Don Harlow

***

Ne supozu min freneza, Eliot -- multaj aliaj havas antaujugojn pli strangajn ol la mian. Ridu do je la avo de Olivero, kiu rifuzas automobili. Se mi malsatas tiun damnindan metroon, tio estas mia afero; cetere, ni atingis ci tien pli rapide per taksio. Metrointe, ni devus marsi supren de Parko-Strato.

Mi scias, ke mi estas nun pli nervoza, ol kiam ni vidigis pasintjare, sed ne necesas pro tio hospitalumi pri mi. Ekzistas bonaj kialoj, Dio tion scias, kaj mi opinias min bonsanca, ke mi restas mense sana. Kial la enketego? Vi antaue ne estis tiel pridemandema.

Nu, se vi insistas audi, mi ne scias, kial ne. Cetere, eble tio utilos, car vi skribadis al mi kiel ofendita gepatro, kiam vi eksciis, ke mi komencis foresti de la Arto-Klubo kaj eviti Pikmanon. Nun, post lia malapero, mi foje vizitas la klubon, sed miaj nervoj restas nesanaj.

Ne, mi ne scias, kien malaperis Pikman, kaj mi preferas ne konjekti. Vi eble supozis, ke mi havis apartan informon, kiam mi disigis de li -- kaj tial mi ne volas pripensi tion, kien li malaperis. La polico eltrovu, kion ili povos -- versajne malmulton, se jugi lau la fakto, ke ili ankorau ne scias pri la antikva Nordkvartala logejo, kiun li luis sub nomo Peters. Mi ne certas, cu mi mem povus retrovi gin -- kaj mi certe ne provus fari tion, ec en la tagmeza lumo! Jes, mi scias -- bedaurinde! -- kial li havis gin. Tion mi klarigos poste. Kaj mi opinias, ke antau ol mi finos, vi ekkomprenos, kial mi ne informas la policon. Ili insistus, ke mi gvidu ilin, sed mi ne povus reiri tien, ec se mi konus la vojon. Tie estis io -- kaj nun mi jam povas nek uzi la metroon nek (kaj pri tio vi certe ridos) sobiri en kelojn.

Certe vi komprenas, ke mi ne disigis de Pikman pro tiuj samaj stultaj kialoj, kiuj forpelis plendemajn kadukulojn kiel D-ron Reid au Jocjon Minot au Roswort. Malsana arto ne sokas min, kaj kiam homo posedas genion, kiel Pikman, koni lin estas honore por mi, ne gravas, kien kondukas lia arto. Bostono neniam posedis pli grandiozan pentriston ol Rikardon Upton Pikman. Tion mi komence diris, tion mi ankorau diras, kaj mi neniam deviis ec unu centimetron, kiam li montris tiun "Mangas Gulo". Memoru, ke guste tiam Minot forlasis lin.

Sciu, ke necesas profunda arto kaj profunda komprenemo pri la Naturo por produkti artajojn kiel tiujn de Pikman. Ciu revukovrila gurdisto povas freneze dissuti farbon kaj nomi la rezulton kosmaro au Sorcista Orgio au portreto de la Diablo, sed nur granda pentristo povas krei rezulton, kiu estas terura au versimila. Car nur vera artisto konas la veran anatomion de la teruro au la fiziologion de la timo -- la precizajn liniojn kaj proporciojn, kiuj kunligigas kun latentaj instinktoj au hereditaj memoroj pri timo, kaj la gustajn kolorkontrastojn kaj lumefikojn, kiuj vekas la dormantan senton de strangeco. Ne necesas, ke mi klarigu al vi, kial Fuseli-pentrajo tremigas nin, kvankam ordinara fantomrakonta ilustrajo nur ridigas nin. Tiuj homoj kaptas ion -- ion ekstervivan -- kiun ili povas dum sekundo transdoni al ni. Dore havis tiun kapablon. Sime havas gin. Angarola de Cikago havas gin. Kaj Pikman havis gin kiel neniu antaue havis gin, au -- Dio volu! -- iam ajn poste havos gin.

Ne demandu min, kion ili vidis. Vi scias, ke en ordinara arto, estas mondvasta diferenco inter la viglaj, spirantaj estajoj desegnitaj lau Naturo au modeloj, kaj la artefaritaj senvalorajoj, kiujn la komercaj etmensuloj lauregule gurdas en dezerta ateliero. Nu, mi diru, ke la artisto de la vere stranga havas ian vizion, kiu kreas modelojn, au elvokas verajn scenojn el la fantoma mondo, en kiu li vivas. Ciukaze li sukcesas krei rezultojn, kiuj malsamas de la dolctortaj songoj de la falsulo same kiel la rezultoj de la vivo-pentristo malsamas de la galimatioj de korespondkursa karikaturisto. Se mi iam ajn vidus, kion vidis Pikman -- tamen ne! Jen, ni trinku antau ol mi daurigos. Dio, mi ne resus vivanta, se iam mi vidus, kion vidis tiu homo -- se efektive li estis homo!

Vi certe memoras, ke vizagoj estis la specialajo de Pikman. Mi opinias, ke neniu alia post Goya povis meti tiom de la Infero mem en aron da trajtoj au torditan mienon. Kaj antau Goya, oni devas retroserci al la mezepokuloj, kiuj fabrikis la gargojlojn kaj himerojn ce Notre Dame kaj Mont Saint-Michel, Multajn aferojn ili kredis -- kaj ankau eble vidis, car okazis kelkaj strangaj fazoj en la Mezepoko. Mi memoras, ke vi mem unu fojon, la jaron antau via foriro, demandis al Pikman, de kie li ricevas tiajn ideojn kaj viziojn. Cu lia responda rido ne estis fieca? Parte pro tiu rido Reid forlasis lin. Vi scias, ke Reid jus interesigis pri kompara patologio, kaj estis plena de memgravaj "specialaj scioj" pri la biologia au evolua signifo de tiu kaj tiu mensa au korpa simptomo. Li diris, ke ciun tagon Pikman pli kaj pli repelas lin, kaj en la fino preskau timigas lin -- ke ties trajtoj kaj mieno malrapide evoluas lau vojo, kiu ne placas al li; lau vojo, kiu ne estas homa. Li multon diris pri mangokutimoj, kaj diris, ke Pikman certe estas maksimume nenorma kaj ekscentra. Mi supozas, ke vi diris al Reid -- se vi kaj li iam korespondis pri la temo -- ke li permesas, ke la pentrajoj de Pikman pikas liajn nervojn au perturbas lian imagon. Mi mem ja tion diris al li -- tiam.

Sed memoru, ke mi ne forlasis Pikman-on pro io tia. Male, mia admiro por li daure kreskadis; car tiu "Mangas Gulo" estis granda atingo. Kiel vi scias, la klubo rifuzis eksponi gin; kaj mi povas aldoni, ke neniu volis aceti gin, do Pikman tenis gin en la hejmo gis sia malapero. Nun lia patro posedas gin en Salemo -- vi scias, ke Pikman devenas de antikva salema familio, kaj unu sorcistino-prapatrino lia estis tie pendigita en 1692.

Mi alkutimigis ofte viziti Pikman-on, precipe post kiam mi komencis kolekti notojn por monografo pri stranga arto. Estis kredeble liaj artajoj, kiuj sugestis tion al mi, kaj cetere mi trovis lin fonto da datumoj kaj sugestoj, kiam mi komencis disvolvi gin. Li montris al mi ciujn siajn pentrajojn kaj desegnojn; enklude kelkajn inkajn skizojn kiuj, mi vere kredas, instigus lian eksigon el la klubo se kelkaj klubanoj vidus ilin. Post nelonge mi estis preskaua disciplo, kaj dum horoj auskultadis, kiel lernejano, artoteoriojn kaj filozofiajn spekulativojn sufice eksterordinarajn por kvalifiki lin por la Danvers- frenezulejo. Mia heroo-adorado, ligita kun la fakto, ke homoj generale komencis malpli intertrakti kun li, igis lin tre konfidema al mi; kaj unu vesperon li sugestiis, ke se mi estus sufice nebabilema kaj ne tro timema, li montros al mi ion nekutiman -- ion pli fortan, ol la aferojn, kiuj li havas en la domo.

"Sciu", li diris, "ke ekzistas aferoj, kiuj maltaugas por Newbury- Strato -- aferoj, kiuj estas nekonvenaj ci tie, kaj kiuj cetere estas nekoncepteblaj ci tie. Estas mia celo, kapti la harmonojn de la animo, kaj oni ne trovas tiujn en latatempa aro de artefaritaj stratoj sur konstruita tereno. Back Bay ne estas Bostono -- gi ankorau estas nenio, car mankis al gi tempo por kapti memojn kaj allogi lokajn spiritojn. Se ci tie trovigas fantomoj, ili estas la malsovagaj fantomoj de salmarco kaj malprofunda golfeto; kaj mi deziras homajn fantomojn -- la fantomojn de estajoj sufice organizitaj por vidi inferon kaj kompreni tion, kion ili vidas.

"Artisto devas logi en la Norda Kvartalo. Se estetikulo sincerus, li tolerus la tenementojn pro la amaso da tradicioj. Je Dio, amiko! Cu vi ne scias, ke tiaj lokoj ne estis nure fabrikitaj, sed efektive kreskis? Generacio post generacio vivis kaj sentis kaj mortis tie, en epoko, kiam homoj ne timis vivi kaj senti kaj morti. Cu vi ne sciis, ke jam estis muelejo sur Copp-Monteto en 1632, kaj ke duono el la nuntempaj stratoj jam estis arangitaj antau 1650? Mi povas montri al vi domojn, kiuj jam staras pli ol du jarcentojn kaj duonon; domojn, kiuj vidis tion, kio pulvorigus modernan domon. Kion la modernuloj scias pri la vivo kaj la fortoj subtenantaj gin? Vi nomas iluzio la sorcadon de Salemo, sed mi vetus, ke mia kvaroble praa avino povus guste informi vin. Oni pendigis sin sur Pendinga Monteto, dum Cotton Mather piace spektis. Mather, damnu lin!, timis, ke iu sukcesos eskapi el tiu malbeninda kago de monotoneco -- mi volas, ke iu estus sorcinta lin au nokte sucinta lian sangon!

"Mi povas montri al vi domon, en kiu li logis, kaj alian, kiun li timis eniri, malgrau sia audaca blagado. Li sciis aferojn, kiujn li ne kuragis skribi en tiu stulta Magnalia au tiu infaneca Mirindajoj de la nevidebla mondo. Nu, cu vi scias, ke la tuta Norda Kvartalo iam posedis tunelan labirinton, kiu kunligis la domojn de iuj homoj, kaj la tombejon, kaj la maron? Oni procesu kaj persekutu super la tero -- ciun tagon okazis aferoj, kiujn oni ne povis atingi, kaj en la nokto ridis vocoj, kiujn oni ne povis lokigi.

"Amiko, el dek restantaj domoj konstruitaj antau 1700 kaj neniam poste movitaj, mi vetas, ke en ok mi povas montri al vi ion strangan en la kelo. Preskau ne pasas monato, en kiu oni ne legas pri laboristoj, kiuj trovas brikstopitajn arkojn kaj putojn, kiuj kondukas nenien, en tiu kaj tiu antikva ejo, kiu detruigas -- oni pasintjare povis vidi tiajon de la supermetroo apud Henchman-Strato. Estis sorcistinoj kaj tio, kiun alvokis iliaj sorcoj; piratoj, kaj tio, kiun ili alportis de la maro; kontrabandistoj; kaperistoj -- sciu, ke en tiu antikveco homoj scipovis vivi, plivastigi la limojn de la vivo! Ne nur ci tiun mondon sagulo povis ekkoni -- fa! Kaj kontrastu la hodiauon, kun cerboj tiel palrozaj, ke ec klubo da tiel nomataj artistoj tremas kaj konvulsias se bildo superas la sentojn de Beacon-Strata tetablo!

"La sola sava afero pri la nuntempo estas tio, ke gi estas tro damninde stulta por zorge demandi pri la pasinteco. Kion mapoj kaj registrajoj kaj gvidlibroj vere diras pri la Norda Kvartalo? Ba! Supozeble, mi povas garantii konduki vin al tridek au kvardek flankstratoj kaj flankstratretoj, norde de Princo-Strato, kies ekziston ne suspektas dek vivantaj homoj krom la fremduloj, kiuj svarmas en ili. Kaj kion scias tiuj italoj pri ilia signifo? Ne, Thurber, tiuj antikvaj lokoj bele songas kaj superfluas per mirado kaj teruro kaj eskapoj el la ordinareco; tamen ne estas unu vivanto, kiu komprenas au elprofitas ilin. Nu, estas nur unu vivanto -- car ne por nenio mi fosadas en la pasinteco!

"Nu, vi interesigas pri tiaj aferoj. Kio, se mi dirus al vi, ke mi tie havas alian atelieron, kie mi povas senti la noktospiriton de antikva hororo kaj pentri aferojn, kiujn mi ne rajtus pensi en Newbury-Strato? Mi kompreneble ne diras tion al tiuj damnindaj kadukuloj ce la klubo -- Reid, damnu lin!, ec flustras, ke mi estas ia monstro sobsledanta lau la vojo de retroevoluado. Jes, Thurber, antaulonge mi decidis, ke oni pentru teruron krom belecon el la vivo; do mi iom esploris en lokoj, kie lau mia scio ankorau vivas la teruro.

"Mi havas ejon, kiun, mi kredas, krom mi ne pli ol tri vivantaj norddevenuloj iam vidis. Distance gi estas ne longe for de la supermetroo, sed anime gi estas jarcentojn for. Mi luis gin pro la stranga, antikva brika puto en la kelo -- unu tia, pri kiu mi jam parolis al vi. La dometaco preskau disfalas; neniu alia volus logi tie, kaj mi hontus informi vin, kiom malmulte mi pagas por gi. La fenestroj estas kovritaj, sed mi des pli multe satas tion, car mi ne deziras la taglumon por mia laboro. Mi pentras en la kelo, kie plej densas la inspirado, sed mi havas aliajn meblitajn cambrojn sur la teretago. Siciliano posedas gin, kaj mi luis gin sub la nomo Peters.

"Nun, se vi kuragas, mi cinokte kondukos vin tien. Mi opinias, ke vi satos la bildojn, car, kiel mi diris, mi tie permesis al mi iomete liberigi. Ne estas longa vojago -- mi foje piediras, car mi ne volas allogi atenton per taksio en tia loko. Ni povas autobusi de la Suda Stacidomo al Baterio-Strato, kaj post tio ne longas la promeno."

Nu, Eliot, post tiu oratorajo mi povis fari nenion krom reteni min de kurado, anstatau marsado, al la plej proksima malplena taksio. Ni transiris al la supermetroo ce la Suda Stacio, kaj proksimume je la noktomezo ni sobiris lau la stupoj ce Baterio-Strato kaj ekiris lau la malnova golfofronto apud Constitution-Kajo. Mi ne notis la krucostratojn, kaj ne povas diri al vi, al kiu ni turnis nin, sed mi certas, ke ne temas pri Greenough-Aleo.

Kiam ni fine turnis nin, ni devis grimpi tra la senhoma longeco de la plej antikva kaj malpura flankstrato, kiun en la tuta vivo mi iam ajn vidis. Gi havis disfalantajn gablojn, rompitajn etglacajn fenestrojn, kaj arkaajn kamenojn, kiuj siluetigis duone polvigintaj kontrau la lunluma cielo. Mi dubas, cu videblis tri domoj, kiuj ne staris en la epoko de Cotton Mather, kaj unu fojon mi supozis vidi pintan firston de la preskau forgesita antaumansarda speco, kvankam antikvajistoj insistas al ni, ke neniuj tiaj restas en Bostono.

El tiu flankstrato, kiu posedis nebrilan lumon, ni turnis nin maldekstren la same silenta kaj ankorau pli mallarga flankstreto, al kiu tute mankis lumo; kaj post minuto turnis nin -- lau versajne obtuza angulo -- dekstren en la mallumo. Post nelonge Pikman elprenis torcon kaj rivelis antaudiluvan, dekpanelan pordon, kiu montrigis damninde vermoborita. Malslosinte gin, li eskortis min en nudan koridoron kun iam superba malhelkverka panelaro -- kompreneble simpla, sed tremveke sugestia pri la epoko de Andros kaj Phipps kaj la Sorcado. Poste li gvidis min tra maldekstraflanka pordo, lumigis oleo-lampon, kaj petis, ke mi kondutu kvazau hejme.

Nu, Eliot, mi estas, lau la vulgara esprimo, "harda homo", sed mi konfesu, ke min startigis tio, kion mi vidis sur la muroj de tiu cambro. Sciu, ke temas pri liaj bildoj -- tiuj, kiujn li povis nek pentri nek ekspozicii ce Newbury-Strato -- kaj li pravis, dirante, ke li "permesis al si iomete liberigi." Jen -- ankoraufoje trinku -- mi ciukaze devas! Ne utilas, ke mi provu priskribi ilin al vi, car la terura, la blasfema hororo, kaj la nekredebla abomenindeco kaj morala fetoro venis el simplaj tusoj, tute ne klasifikeblaj per vortoj. Entute mankas la ekzotika tekniko, kiun oni vidas ce Sidney Sime, kaj la transsaturna pejzago kaj lunaj fungoj, kiujn uzas Clark Ashton Smith por frostigi la sangon. La fonoj pliparte estis antikvaj tombejoj, densaj arbaroj, apudmaraj klifoj, brikaj tuneloj, antikvaj panelitaj cambroj, au simplaj masonajaj kriptoj. La Enterigejo de Copp-Monteto, kiu devis esti nemultajn stratojn for de tiu mema domo, estis ofta sceno.

La frenezeco kaj monstreco venis de la antauaj figuroj -- car la malsana arto de Pikman cefe traktis demonan portretadon. Tiuj figuroj malofte estis tute homaj, sed ofte gis iu grado alproksimigis al homeco. La pli multaj korpoj, kvankam pli-malpli dukruraj, emis klini sin antauen, kaj havis hundeskajn mienojn. La tekseco de la plimulto estis ia agaca kaucukeco. Fa! Mi povas vidi ilin ec nun! Iliaj taskoj -- nu, ne petu de mi precizecon, Ili pliofte mangis -- kion, mi ne diros. Foje li montris ilin en grupoj, en tombejoj au subteraj koridoroj, kaj ili ofte sajnis batali pri sia predo -- au, prefere, trezoro. Kaj kiel damnindajn mienojn Pikman ofte donis al la nevidantaj vizagoj de tiuj kadavraj predajoj! Foje la estajoj montrigis, saltantaj tra malfermitaj fenestroj dum la nokto, au kaurantaj sur la brustoj de dormantoj, rodante iliajn gorgojn. Unu pentrajo montris ringon da ili, bojantaj cirkau pendigita sorcistino sur Pendingo- Monteto; sia mortinta vizago evidente parencis kun la iliaj.

Sed ne supozu, ke min preskau svenigis tiu hida afero pri temo kaj sceno. Mi ne estas trijarulo, kaj similajojn mi ofte vidis. Temis pri la vizagoj, Eliot, tiuj malbenendaj vizagoj, kiuj rikanis kaj bavis el la pentrajo kun la spiro de la vivo mem! Je Dio, amiko, mi vere kredas, ke ili ja vivis! Tiu nauza sorcisto vekis la fajrojn de l' infero en la farbo, kaj lia peniko estis kosmaro-naska sorcbastono. Donu al mi tiun karafon, Eliot!

Unu bildo nomigis "La Leciono" -- Dio kompatu min, ke mi iam ajn vidis gin! Auskultu -- cu vi povas imagi kaurantan rondon da sennomaj hundeskaj estajoj en tombejo, kiuj instruas al infaneto mangi samkiel ili? La prezo de sangulo, mi supozas -- vi konas la antikvan miton pri tio, kiel la feuloj lasas siajn idojn en luliloj intersange por stelataj homaj beboj. Pikman montris, kio okazas pri tiuj stelitoj -- kiel ili maturigas -- kaj tiam mi komencis rimarki hidan parencecon inter la vizagoj de la homaj kaj nehomaj figuroj. En siaj gradoj de malsaneco inter la honeste nehoma kaj la subnorme homa, li volis starigi sardonajn ligon kaj evoluon. La hunduloj evoluis el homaro!

Kaj tuj kiam mi scivolis, kion li supozis pri iliaj junuloj forlasitaj kun homaro kiel sanguloj, mian okulon trafis bildo, kiu enkorpigis guste tiun penson. Temis pri antikva Purecana dominterno -- cambro kun pezaj traboj, retaj fenestroj, kanapo, kaj mallertaj deksepajarcentaj mebloj, kun familio, kiu sidis dum la patro lautlegis el la Evangelio. Ciu mieno, krom unu, montris noblecon kaj adoradon, sed tiu unusola spegulis la mokemon de la Fauko. Gi apartenis al homo jare juna, versajne filo de tiu pia patro, sed esence gi estis parenco de tiuj malpuruloj. Tiu estis ilia sangulo -- kaj en spirito de maksimuma ironio, Pikman donis al la trajtoj facile rimarkeblan similecon al la siaj.

Pikman jam lumigis lanternon en apuda cambro kaj gentile tenis la pordon malfermita por mi; demandante, cu mi volus vidi liajn "modernajn studojn". Mi antaue ne povis diri al li miajn opiniojn -- mi estis tro nekapabla paroli pro teruro kaj malsato -- sed mi kredas, ke li bone komprenis, kaj sentis sin ege komplimentita. Kaj mi nun volas recertigi vin, Eliot, pri tio, ke mi estas nenia plorema panjo, hororante kontrau io ajn, kiu montras iometan devion de kutimajoj. Mi estas mezaga kaj konvene malnaiva, kaj mi opinias, ke vi sufice bone konis min en Francio por scii, ke mi ne estas facile surprizebla. Ankau memoru, ke mi preskau regajnis la spiron kaj alkutimigis al tiuj timigaj bildoj, kiuj sangis kolonian Nov-Anglion al iuspeca akceptejo por la Infero. Nu, malgrau tio, tiu apuda cambro vere ekkriigis min, kaj mi devis kapti la pordon por eviti svenfalon. Tiu unua cambro montris amason da guloj kaj sorcistinoj, kiuj invadis la mondon de niaj prapatroj; sed la nuna portis la hororon en nian ciutagan vivon!

Dio, ke tiu povis pentri! Jen iu studo, kiu nomigis "Metroa Akcidento", en kiu aro da fiajoj elgrimpas el iu nekonata katakombo tra fendo en la planko de la Boylston-Strata Metroo kaj atakas grupon da homoj sur la perono. Alia montris dancon sur Copp-Monteto inter la tomboj kun hodiaua fono. Kaj estis multaj vidoj en keloj, kie monstroj enrampas tra truoj kaj fendoj en la masonajo kaj grimacas dum ili kauras malantau bareloj au fornoj kaj atendas, ke la unua viktimo sobiru lau la stuparo.

Unu nauza pentrajo sajne montris vastan sekcon de Beacon-Monteto, kie formikeskaj armeoj de tiuj mefitecaj monstroj sovas sin tra tuneloj, kiuj traretas la teron. Dancoj en la modernaj tombejoj estis libere montritaj, kaj alia koncepto iel sokis min pli ol ciuj ceteraj -- sceno en nekonata mauzoleo, kie dekoj de la bestoj amasigas cirkau unu, kiu tenas bone-konatan Bostonan gvidlibron kaj evidente lautlegas. Ciuj indikas difinitan frazon, kaj ciu vizago estas tiel tordita pro epilepsia kaj reeha ridado, ke mi preskau supozis audi la monstrajn ehojn. La titolo de la pentrajo estis "Holmes, Lowell kaj Longfellow Kusas Enterigitaj en Monto Auburn".

Dum mi laugrade stabiligis kaj realgustigis al tiu dua cambro da diableco kaj malgajeco, mi komencis analizi kelkajn el la punktoj de la nauza malsato. Unuavice, mi diris al mi, tiuj pentrajoj repelis pro la plena nehomeco kaj senkompata krueleco, kiujn ili montris en Pikman. Li certe devas esti malamiko de la tuta homaro, por tiel gui la torturadon de cerbo kaj karno kaj la senvalorigon de la homa logujo. Duavice, ili teruris pro sia grandiozeco mem. Ilia arto estis tia, kia konvinkas -- vidante la bildojn, ni vidas la demonojn mem, kaj timas ilin. Kaj tute strange estis, ke Pikman cerpis neniom de tiu potenco el uzado de selektemo au bizarajoj. Nenio estis svagita, tordita, au kutimigita; randoj estis klaraj kaj vivecaj, kaj detaloj estis preskau gisdolore difinitaj. Kaj la vizagoj!

Ne nuran artistan interpreton ni vidis; temas pri pandemonio mem, kristale klara en evidenta objektiveco. Jen cio, je Dio! La viro entute estis nek fantaziisto nek romancisto -- li tute ne provis doni al ni la kirlajn, prismajn efemerajojn de songoj, sed malvarme kaj sardone reflektis iun stabilan, mehanisman, kaj bone-establitan horor-mondon, kiun li vidis plene, brile, rekte, kaj senhezite. Dio scias, kiu mondo tiu povus esti, au kie li ekvidis tiujn blasfemajn formojn, kiuj galopis kaj trotis kaj rampis tra gi; sed kio ajn estu la enigma fonto de tiuj imagoj, unu afero estis evidenta. Pikman en ciu senco -- koncepte kaj fare -- estis gisfunda, penklopoda, preskau scienca realisto.

La gastiganto nun kondukas min tra la kelo al la vera ateliero, kaj mi fortikigis min kontrau ia infera provo inter la nefinitaj pentrajoj. Kiam ni atingis la malsupron de la humida stuparo, li turnis sian torcon kontrau angulo de la vasta apuda malferma spaco, rivelante la rondan brikan muron de tio, kiu evidente estis granda puto en la tera planko. Ni pasis pli proksimen, kaj mi ekvidis, ke gi certe diametras kvin futojn, kun muroj dikaj almenau unu futon kaj starantaj eble ses colojn super la tera nivelo -- solida konstruajo de la deksepa jarcento, se mi ne grave eraris. Guste pri tia ajo, diris Pikman, li parolis -- apertajo al la reto da tuneloj, kiuj iam traminis la monteton. Mi senpripense rimarkis, ke gi sajne ne estis brikfermita, kaj ke peza ligna disko estis la evidenta kovrilo. Mi iomete tremis, pensante pri tiuj ajoj, kun kiuj tiu puto estas ligita, se la frenezaj sugestoj de Pikman ne estis nuraj retorajoj; tiam mi turnis min por sekvi lin supren unu stupon kaj tra mallargan pordon en cambron sufice grandan, provizitan de ligna planko kaj meblita kiel ateliero. Acetilena torco donis lumon necesan por laboro.

La nefinitaj bildoj sur tripiedoj au apogitaj ce la muroj estis same tiel teruraj kiel la finitaj supre, kaj montris la penajn metodojn de la artisto. Scenoj estis zorgege blokigitaj, kaj krajonitaj gvid-linioj montris la eteman ekzaktecon, kiun Pikman uzis por atingi la gustajn perspektivon kaj proporciojn. La viro estis elstara -- tion mi diras ec nun, sciante, kion mi scias. Granda fotilo sur la tablo ekscitis mian intereson, kaj Pikman informis min, ke li uzas gin por havigi scenojn por fonoj, tial ke li povu pentri ilin de fotoj en la ateliero anstatau devi porti la tutan kompleton tra la urbo por tiu au tiu sceno. Li opiniis foton same bona kiel vera sceno au modelo por daura laboro, kaj deklaris, ke li kutime uzas tiujn.

Estis io tre perturba pri la nauzaj skizoj kaj duonfinitaj monstrajoj, kiuj rikanis el ciu angulo de la cambro, kaj kiam Pikman subite senvualigis grandegan pentrajon ce la muro for de la lumo, mi por savi la vivon ne povis reteni lautan kriegon -- la duan, kiun mi eligis en tiu nokto. Gi ehis kaj reehis tra la senlumaj volboj de tiu antikva kaj nitra kelo, kaj mi devis engluti inundon da reagoj, kiuj minacis eksplodi kiel histeria ridado. Kompatinda Kreinto! Eliot, sed mi ne scias, kiom estis reala, kiom -- febra fantazio. Sajnas al mi, ke la tero ne povas posedi tian kosmaron!

Gi estis kolosa kaj sennoma blasfemajo kun brilantaj rugaj okuloj, kaj inter siaj ostaj ungegoj gi tenis ion, kiu iam estis homo, rongante la kapon same kiel infano rodas konfitajon. Gi situis en ia kauro, kaj rigardante oni sentas kvazau en iu momento gi povus faligi la tiaman predon kaj serci pli sukan mangindajon. Sed, damnu! ne temis pri la horora temo, kiu faris tion senmorta fonto de paniko -- nek tio, nek la hunda vizago kun la pintaj oreloj, vejnaj okuloj, plata nazo, kaj bavantaj lipoj. Ne temis pri la skvamaj ungegoj, nek pri la sima korpo, nek pri la duonhufaj piedoj -- nenio el tiuj, kvankam kiu ajn el ili povus frenezigi ekscitigeman homon.

Temis pri la tekniko, Eliot -- la damninda, malpia, kontraunatura tekniko! Mi neniam aliloke vidis la veran spiron de la vivo tiel fandita kun pentrajo. La monstro estis tie -- gi rigardacis kaj rongis kaj rongis kaj rigardacis -- kaj mi sciis, ke nur cesigo de la legoj de Naturo iam ajn permesus al homo pentri tian ajon sen modelo -- sen iu vido de tiu suba mondo, kiun neniam vidis iu ajn homo, kiu ne vendis sian animon al la Satano.

Alpinglita al vaka parto de la pentrajo estis paperajo nun ace volvigema -- versajne, mi pensis, foto, el kiu Pikman volis pentri fonon same tiel hida, kiel la kosmaro, kiun gi devos emfazi. Mi etendis la manon por malvolvi kaj rigardi gin, kiam subite mi vidis Pikman eksalti kvazau pafite. Li auskultis kun pekuliara intenseco ekde kiam mia terurita ekkriego vekis nekutimajn ehojn en la senluma kelo, kaj nun li sajnis trafita de timo kiu, kvankam ne komparebla kun la mia, havis en si pli fizikan ol spiritan karakteron. Li eltiris revolveron kaj signalis, ke mi silentu, poste elpasis en la cefan kelon kaj fermis post si la pordon.

Mi supozis, ke dum momento mi estis paralizita. Imitante la auskultadon de Pikman, mi imagis audi mallautan rampsonon, kaj serion da grakoj au batoj en iu direkto, pri kiu mi ne povis certi. Mi imagis grandegajn ratojn, kaj ektremis. Tiam audigis mallauta klakado kiu, iel, hirtigis la harojn sur la nuko -- kasema, en mallumo sercema klakado, kvankam mi ne povas priskribi tion per vortoj. Gi havis la sonon de peza ligno falanta sur stonon au brikon -- ligno sur brikon -- tio pensigis min ... pri kio?

Denove, pli laute. Audigis vibro, kvazau la ligno falis pli ol antaue. Jen akra, grata bruo, kriata sensencajo de Pikman, kaj la surdigaj eksplodoj de ciuj ses kartocoj, spektakle pafitaj kiel pafus leon-dresisto en la aeron, por efekto. Mallautigita grako, krico, bato. Poste la gratado de ligo sur briko, pauzo, malfermo de la pordo -- je tio, mi konfesas, mi eksaltegis. Pikman reaperis kun fumanta armilo, malbenante la svelintajn ratojn, kiuj amase logis en la antikva puto.

"Diablo scias, kion ili mangas, Thurber," li grimacis, "car tiuj arhaaj tuneloj tusas tombejon kaj sorcejon kaj marbordon. Sed kio ajn, gi sajne elcerpigis, car ili diable volis eskapi. Mi supozas, ke via kriado instigis ilin. Pli bone estas gardi sin en ci tiuj antikvejoj -- niaj ronguloj-amikoj estas la unusola malavantago, kvankam mi foje opinias ilin pozitiva kontribuo por etoso kaj nuanco."

Nu, Eliot, jen la fino de la tiunoktaj aventuroj. Pikman promesis montri al mi la ejon, kaj Dio scias, ke li faris tion. Li gvidis min el tiu komplikajo da flankstratoj en alia direkto, sajne, car kiam ni ekvidis lampostangon, ni estis enduonkonata strato kun monotonaj vicoj de miksitaj tenementoj kaj malnovaj domoj. Carto-Strato, gi estis, sed mi estis tro konfuzita por rimarki, guste kie ni trafis gin. Estis tro malfrue por trafi la Supermetroon, kaj ni marsis en la urbocentron tra Hanover-Strato. Mi bone memoras tiun promenon. Ni turnis nin de Tremont al Beacon, kaj Pikman lasis min ce la angulo de Joy, kie mi deturnis min. Neniam plu mi parolis kun li.

Kial mi disigis de li? Ne estu senpacienca. Atendu, gis mi signalos por kafo. Ni jam trinkis sufice de la alia, sed almenau mi bezonas ion. Ne -- ne temis pri la pentrajoj, kiujn mi vidis en tiu ejo, kvankam mi juros, ke ili suficus por elpeligi lin el nau dekonoj de la hejmoj kaj kluboj de Bostono, kaj mi supozas, ke vi ne plu scivolos, kial mi devas eviti la metroon kaj kelojn. Temas pri -- io, kiun mi trovis, la postan matenon, en mia jako. Vi memoras, la volvitan paperon alpinglitan al la terura pentrajo en la kelo; tion, kiun mi supozis foto de iu sceno, kiun li intencis uzi kiel fonon por tiu monstro. La fina terurajo okazis, guste kiam mi etendis la manon por malvolvi gin, kaj mi sajne senpripense sovis gin en la poson. Sed jen la kafo -- trinku gin nigra, Eliot, se vi estas saga.

Jes, pro tiu papero mi rezignis pri Pikman; Rikardo Upton Pikman, la plej granda artisto, kiun mi iam ajn konis -- kaj la plej fia estajo, kiu iam ajn transsaltis la limojn de la vivo en la faukojn de mito kaj frenezo. Eliot -- olda Reid pravis. Li vere ne estis homa. Au li naskigis en stranga tenebro, au li trovis metodon por malslosi pordon malpermesatan. Nun estas tute same, car li foriris -- reiris al tiu fabela mallumo, en kiu placis al li hanti. Jen, saltu la lustron.

Ne petu, ke mi klarigu, ec konjektu, pri tio, kiun mi bruligis. Ankau ne demandu, kio faris tiun talpecan krablo-sonon, kiun Pikman tiom volis atribui al ratoj. Estas sekretoj, vi ja scias, kiuj eble venas al ni de la epoko de malnova Salem, kaj Cotton Mather rakontas aferojn ec pli strangajn. Vi ja scias, kiel damninde vivecaj estis la pentrajoj de Pikman -- kiel ni ciuj scivolis, de kie li imagis tiujn vizagojn.

Nu -- kaj tamen tiu papero ne estis foto de iu ajn fono. Kion gi montris, tio estis simple la monstra estajo, kiun li pentris sur tiu terura pentrajo. Gi estis la modelo, kiun li uzis -- kaj gia fono estis nur la muro de la kela ateliero, preciza je detaloj. Sed je Dio, Eliot, gi estis foto de vivantajo.

VOCABULARIO

: (+a) terminación de los adjetivos
ac: (suf.) (sufijo despectivo que indica mala calidad, falta de valor, menosprecio)
ad: (suf.) (sufijo que indica acción prolongada, repetida, habitual)
aj: (suf.) (cosa que concreta una idea abstracta: trinki beber, trinkajo una bebida, dia divino, diajo un dios)
an: (suf.) miembro, habitante, adepto
ant: (suf.) (sufijo verbal que designa al agente)
ar: (suf.) (indica un grupo, una colección que forma un conjunto)
as: (suf.) (terminación del presente del verbo)
at: (suf.) (indica participio presente pasivo)
ebl: (suf.) -able (sufijo verbal que indica "que se puede V-ar")
ec: (suf.) (sufijo que forma nombres abstractos de cualidad o estado, pej. amikeco amistat)
eg: (suf.) (sufijo aumentativo)
ej: (suf.) (sufijo que añadido a un verbo V indica lugar o local adecuado para V)
em: (suf.) (indica tendencia, inclinación o posibilidad de hacer alguna cosa)
en: (suf.) (terminación de los adverbios que indican movimiento hacia)
end: (suf.) (que ha de ser, que hay que: far.end.a laboro = trabajo que hay que hacer)
er: (suf.) ("grano de": fajrero= chispa, negero=copo de nieve)
et: (suf.) (sufijo diminutivo)
id: (suf.) (indica hijo, descendiente, cria, lo que sale de una planta)
ig: (suf.) (pej. blankigi = blanquear algo, trinkigi = hacer beber a alguien algo)
ig: (suf.) (sufijo que transforma verbos transitivos en intransitivos), (volverse, pej. paligi=volverse pálido, palidecer)
il: (suf.) (sufijo que indica instrumento para)
in: (suf.) (sufijo que indica el sexo femenino)
ind: (suf.) (sufijo verbal que significa "digno de ser", "que debería ser")
ing: (suf.) funda, vaina (sufijo que indica envoltorio parcial)
int: (suf.) (sufijo que indica el participio pasado activo, "el que ha [hecho]")
ist: (suf.) profesional, practicante, partidario, aficionado, adepto
it: (suf.) (indica participio pasado pasivo)
obl: (suf.) múltiplo (sufijo que forma múltiplos: duoblo= doble)
os: (suf.) (sufijo que indica tiempo futuro)
uj: (suf.) (sufijo que forma nombres de lugar y de envoltorio)
ul: (suf.) individuo
um: (suf.) (sufijo que forma verbos a partir de nombres)
a: terminación del adjectivo
abomen: (+o) abominación (+i) abominar
acet: (+i) comprar
admir: (+i) admirar
ador: (+i) adorar
aer: (+o) aire (gas, espacio aéreo)
afer: (+o) asunto; el movimiento esperantista
ag: (+i) actuar, obrar, accionar (ejercer una acción)
ag: (+o) edad
aj: terminación del adjetivo en plural
ajn: (·) (partícula adverbial que indica generalización de la indeterminación: iu = alguien, iu ajn = cualquiera)
ajn: terminación del adjectivo plural objeto directo
akcept: (+i) aceptar, acoger, recibir
akcident: (+o) accidente (suceso luctuoso)
akr: (+a) agudo, desagradable, afilado, perspicaz, picante, puntiagudo
al: (pref.) a, hacia
al: (·) a, hacia
al: (+o) ala
aldon: (+i) añadir
ale: (+o) avenida, paseo, rambla
ali: (+a) otro
allog: (+i) atraer (moralment), cautivar, seducir
almenau: (·) al menos
alport: (+i) aportar; llevar a
alt: (+a) alto
alvok: (+o) llamada
am: (+i) amar, querer (tener amor a una persona o a una cosa)
amas: (+o) masa (conjunto numeroso), multitud, montón, pila
amik: (+o) amigo
an: terminación del adjectivo objeto directo
analiz: (+i) analizar (ts)
anatomi: (+o) anatomía
angl: (+o) inglés
angul: (+o) ángulo, esquina, rincón
anim: (+o) alma (ts)
ankau: (·) también
ankorau: (·) aún (hasta ahora / además)
anstatau: (·) en lugar de
antau: (·) antes de, delante de
antau: (pref.) antes de, delante de
antau: (+i) avanzar; ir delante, preceder (+a) anterior
antaue: (·) antes
antaujug: (+o) prejuicio
antikv: (+a) antiguo (que existió, que es viejo)
apart: (+a) aparte, apartado, determinado (especial, diferente, individual, propio, extraordinario, único, raro), separado
aparten: (+i) pertenecer
aper: (+i) aparecer
apog: (+i) apoyar
apud: (+a) adyacente
apud: (·) al lado de
arang: (+i) arreglar (ponar en regla), disponer
arb: (+o) árbol
ark: (+o) arco
arm: (+o) arma (+i) armar
arme: (+o) ejército
armil: (+o) arma
art: (+o) arte
artefarit: (+a) artificial
as: terminación del verbo en presente
atak: (+i) atacar
atelier: (+o) taller (de pintor...)
atend: (+i) esperar (a alguien etc.)
atent: (+a) atento
ating: (+i) conseguir, alcanzar
au: (·) o (conjunción)
aud: (+i) enterarse de, oír
audac: (+i) atreverse, osar (+a) audaz, atrevido, osado
auskult: (+i) auscultar, escuchar
autobus: (+o) autobús
automobil: (+o) coche, automóvil
av: (+o) abuelo
avantag: (+o) ventaja
aventur: (+o) aventura
babil: (+i) charlar
barel: (+o) barril
baston: (+o) bastón
bat: (+i) palpitar, pelearse, batir, golpear, pegar (dar golpes), castigar
batal: (+i) batallar
bateri: (+o) batería
bav: (+i) babear
beb: (+o) bebé
bedaur: (+i) arrepentirse, lamentarlo (a posteriori), sentirlo mucho
bel: (+a) bello
ben: (+i) bendecir
best: (+o) bestia
bezon: (+i) necesitar
bild: (+o) figura, imagen
biologi: (+o) biología
blasfem: (+i) Blasfemar
bo: (pref.) (indica parentesco político)
boj: (+i) ladrar
bon: (+a) bueno
bor: (+i) horadar, perforar
bord: (+o) orilla, borde
brik: (+o) ladrillo
bril: (+i) resplandecer, brillar
bru: (+o) ruido (+i) hacer ruido
brul: (+i) quemar
brust: (+o) pit
cel: (+o) blanco, objectivo, fin, finalidad (+i) tener como objectivo, apuntar, aspirar a
centimetr: (+o) centímetro
centr: (+o) centro
cerb: (+o) cerebro
cert: (+a) cierto
ceter: (+a) restant
cetere: (·) además, por otra parte
cit: (+i) citar
col: (+o) pulgada
cambr: (+o) cámara (de diputados, etc.), cuarto (de baño, etc.), habitación, sala (de máquinas, de lectura, etc.)
car: (·) porque
ce: (·) en casa de, junto a, en (tiempo, cuerpo, contexto, obra, espíritu, opinión, entorno, etc.)
cef: (+o) jefe (+a) principal
cefe: (·) principalmente
cerp: (+i) extraer
ces: (+i) cesar (intr)
cesig: (+i) acabar (tr), extinguir, interrumpir
ci: (·) (partícula aproximativa: tiu = aquél, tiu ci = éste)
ciel: (+o) cielo
cio: (·) todo
cirkau: (·) alrededor de
ciu: (·) cada, cada uno
ciuj: (·) todos
ciujn: (·) todos (acc.)
ciukaze: (·) en cada caso, en todo caso, en todos los casos
ciun: (·) cada, cada uno (acc.)
cu: (·) acaso (acaso...? : partícula que equivale al signo '¿'), si (en frases como "le pregunté _si_ vendría")
da: (·) de (pej. glaso da vino = la cantidad de vino que cabe dentro un vaso)
dam: (+o) dama
damn: (+i) maldecir
danc: (+i) bailar, danzar
dat: (+o) fecha
daur: (+o) duración (+i) durar
daurig: (+i) continuar, hacer durar
de: (·) de (indica posesión, relación, procedencia o tipo, ekz. glaso de vino = vaso especial para beber vino, véase da), de, desde
de: (pref.) de, desde
dec: (+i) ser apropiado, proceder
decid: (+i) acordar (tomar el acuerdo de), decidir
dek: (numeral) diez
deklar: (+i) declarar (ts)
dekstr: (+a) de derechas (política), derecho (contrario de izquierdo)
demand: (+i) demandar, preguntar, plantear cuestiones
demon: (+o) demonio
denove: (·) otra vez, de nuevo
dens: (+a) denso
des: (·) tanto (ju pli...des pli...= cuanto más... , tanto más...)
desegn: (+i) dibujar
detal: (+o) detalle (+a) detallado
detru: (+i) destruir
deturn: (+i) canviar de dirección, desviar
dev: (+i) tener que
deven: (+i) originarse, proceder, ser originario, venir de
dezert: (+o) desierto
dezir: (+i) desear
di: (+o) dios
diabl: (+o) diablo
diametr: (+o) diámetro
diferenc: (+i) diferenciarse, ser diferente, diferir (intr)
difin: (+i) definir
dik: (+a) grueso
diluv: (+o) diluvio
dir: (+i) decir (ts)
direkt: (+o) dirección (+i) dirigir
dis: (pref.) (indica dispersión, desunión, separación)
discipl: (+o) discípulo
disig: (+i) separarse (de de)
disk: (+o) disco
distanc: (+o) distancia
disvolv: (+i) desarrollar
do: (·) pues
dom: (+o) casa
don: (+o) don (cosa dada, cualidad natural) (+i) dar
dorm: (+i) dormir
dres: (+i) domar (adiestrar animales)
du: (numeral) dos
dub: (+i) dudar
dum: (·) durante, mientras que
duon: (+o) medio (1/2)
e: terminación del adverbio
eble: (·) tal vez
ec: (·) incluso
efekt: (+o) efecto (impresión fuerte)
efektiv: (+a) efectivo (real y verdadero, no imaginario)
efemer: (+a) efímero
ege: (·) muchísimo
eh: (+o) eco
ek: (pref.) (indica acción momentánea y repentina. P.ej. ekkrii pegar un grito), (indica principio de una acción. P.ej. ekmangi = ponerse a comer)
ekde: (·) desde que
eks: (pref.) ex- (indica antigua profesión, título, cargo, etc.)
ekscentr: (+a) excéntrico
ekscit: (+i) excitar
eksplod: (+i) explotar (hacer explosión)
ekspozici: (+o) exposición
eksterordinar: (+a) extraordinario
ekzakt: (+a) exacto
ekzist: (+i) existir, haber (hay)
el: (pref.) de, de entre, de dentro (procedencia material o local)
el: (·) de, de entre, de dentro (procedencia material o local)
elcerp: (+i) agotar
elpel: (+i) expulsar
elpren: (+i) arrebatar
elstar: (+i) sobresalir
eltir: (+i) arrancar
eltrov: (+i) descubrir
elvok: (+i) evocar
em: (+i) tener tendencia a (+infinitivo)
emfaz: (+o) énfasis
en: (·) en
en: terminación del adverbio de movimiento hacia
en: (pref.) dentro de
enigm: (+o) enigma
enir: (+i) entrar (alejándose de aquí)
enket: (+o) encuesta, investigación (+i) inquirir, indagar, investigar
enterig: (+i) enterrar
epok: (+o) época
erar: (+i) equivocarse, errar
esenc: (+o) esencia
eskap: (+i) darse a la fuga, evadirse, escapar, eludir, evadirse de
esper: (+i) esperar (tener esperanza)
esplor: (+i) examinar (analizar), explorar, indagar
esprim: (+i) expresar
est: (+i) ser, estar, estar, haber (hay, no hay)
establ: (+i) establecer
et: (+a) pequeño
etend: (+i) extender, estirar, dispersar, esparcir, ampliar
evident: (+a) evidente
evit: (+i) evitar
evolu: (+i) desarrollarse, evolucionar
fabel: (+o) cuento fabuloso, historia increíble o falsa
fabrik: (+o) fábrica
fac: (+o) cara (superficie plana)
facil: (+a) fácil (ts)
fajr: (+o) fuego
fakt: (+o) hecho
fal: (+i) caer (ts)
fals: (+i) falsear, falsificar (+a) falso
famili: (+o) família (ts)
fand: (+i) fundir
fantazi: (+o) fantasía
fantom: (+o) fantasma
far: (+i) hacer
farb: (+o) pintura (material)
fauk: (+o) garganta, fauces (de animal de presa), garganta (abertura)
faz: (+o) fase
fe: (+o) duendecillo, genio
febr: (+o) fiebre
fend: (+o) rendija, grieta (+i) agrietar, astillar, hender
fenestr: (+o) ventana
ferm: (+i) cerrar
figur: (+o) figura
fil: (+o) hijo
filozofi: (+o) filosofía
fin: (+i) acabar, terminar
fizik: (+o) física
fiziologi: (+o) fisiología
flank: (+o) lado
flu: (+i) fluir
flustr: (+i) susurrar
foj: (+o) vez
fon: (+o) fondo (base contra la que algo destaca)
font: (+o) fuente (natural, de alimentación, de tensión, de corriente, luminosa), origen
for: (pref.) lejos
for: (·) lejos
forest: (+i) estar ausente
forges: (+i) olvidar
form: (+o) forma
forn: (+o) horno
fort: (+a) fuerte
fortik: (+a) robusto
fos: (+o) fosa, zanja (+i) cavar, excavar
fot: (+i) fotografiar
fraz: (+o) frase
fremd: (+a) ajeno, estranjero, extraño, forastero
frenez: (+a) loco
front: (+o) frente (militar, de objecto, organizativo, metereológico)
frost: (+o) escarcha, helada
fru: (+a) madrugador, temprano, puntual
fum: (+o) humo
fung: (+o) hongo
fut: (+o) pie (medida de longitud)
gaj: (+a) alegre, contento, gay
gajn: (+i) ganar
galop: (+o) galope
garanti: (+i) avalar, garantizar, responder de
gard: (+i) guardar
gast: (+o) invitado
ge: (pref.) (indica reunión de ambos sexos)
generaci: (+o) generación
geni: (+o) genio (ts)
glut: (+i) deglutir, tragarse
golf: (+o) golfo
gorg: (+o) gorja (ts)
grad: (+o) grado (unidad de arco, unidad de temperatura)
grak: (+i) graznar (gritar como los cuervos)
grand: (+a) grande
grandioz: (+a) grandioso
grat: (+i) rascar
grav: (+a) grave, importante
grimac: (+o) mueca (+i) hacer muecas
grimp: (+i) escalar, encaramarse
grup: (+o) grupo
gurd: (+o) organillo
gvid: (+i) guiar (hacer de guia)
general: (+a) general (común, total)
gentil: (+a) gentil (cortés, afectuoso)
gi: (·) lo (pronombre para un inanimado)
gia: (·) su (de un inanimado)
gin: (·) lo (pronombre para un inanimado, acc.)
gis: (·) (abrev. de gis revido o de gis baldau) hasta más ver, hasta luego, adiós, hasta
gisfund: (+a) radical
gu: (+i) disfrutar, gozar (físicamente)
gust: (+a) justo, correcto, preciso, exacto
har: (+o) cabello, pelo
hard: (+i) templar (el acero), endurecer
hav: (+i) tener
havig: (+i) facilitar, fornir, proporcionar, proveer, suministrar
hejm: (+o) hogar (casa)
hered: (+i) heredar
hero: (+o) héroe
hezit: (+i) dudar, mostrar indecisió, titubear
hirt: (+a) erizado, hirsuto
histeri: (+o) histeria
hodiau: (+o) el presente, el hoy
hom: (+o) hombre (ser humano)
honest: (+a) honesto
honor: (+o) honor (+i) honrar
hont: (+i) avergonzarse
hor: (+o) hora
horor: (+o) horror
hospital: (+o) hospital
huf: (+o) pezuña
hum: (+o) humus
humid: (+a) húmedo
hund: (+o) perro, can
himer: (+o) quimera (monstruo mitológico, ilusión, engaño)
i: terminación del infinitivo
ia: (·) alguna clase de, una clase de
iam: (·) algun día, alguna vez, en algun temps, una vez
ian: (·) alguna clase de (acc.)
ide: (+o) idea
iel: (·) de alguna manera
ig: (+i) hacer que (ekz. igas auton iri = hace ir al coche, hace que el coche vaya)
ig: (+i) volverse (p.e. igas pala = paligas = palidece)
ili: (·) ellos, ellas
ilia: (·) suyo de ellos
iliaj: (·) suyos de ellos
iliajn: (·) suyos de ellos (acc.)
ilin: (·) a ellos, a ellas
ilustr: (+i) ilustrar
imag: (+i) imaginar
imit: (+i) imitar
indik: (+i) señalar, indicar
infan: (+o) niño, criatura
infer: (+o) infierno
inform: (+i) informar
ink: (+o) tinta
insist: (+i) insistir
inspir: (+i) inspirar (psíquicamente)
instig: (+i) instigar
instinkt: (+o) instinto
instru: (+i) enseñar (instruir), instruir
intenc: (+i) tener la intención de
intens: (+a) intenso
inter: (·) entre
inter: (pref.) entre-, inter-
interes: (+o) interés (no financiero) (+i) importar (suscitar interés), interesar (suscitar interés)
intern: (+a) interior (de dentro), interno (de dentro)
interpret: (+i) interpretar (ts)
intersang: (+i) intercambiar, permutar, trocar
inund: (+i) inundar
invad: (+i) invadir
io: (·) alguna cosa, algo
iom: (·) un poco, algo
iomet: (+a) minúsculo
iomete: (·) un poquito
ion: (·) alguna cosa (acc.)
ir: (+i) ir
ironi: (+o) ironía
is: terminación del verbo en pasado
ital: (+o) italiano
iu: (·) alguien, alguno
iuj: (·) algunos
iun: (·) a alguien
ja: (·) que sí, en serio, de verdad, sí que
jak: (+o) americana, chaqueta
jam: (·) ya
jar: (+o) año
jarcent: (+o) siglo
je: (·) (preposición indefinida)
jen: (·) he aquí
jes: (·) sí
jug: (+o) juicio, justicia (+i) juzgar (ts)
jun: (+a) joven
jur: (+i) jurar
jus: (·) ahora mismo, acaba de
kadavr: (+o) cadáver
kaduk: (+a) caduco
kaf: (+o) café
kag: (+o) jaula
kaj: (·) y (conjunción copulativa)
kaj: (+o) andén, muelle
kamen: (+o) horno de obra, chimenea, hogar (de encender el fuego)
kanap: (+o) canapé
kap: (+o) cabeza
kapabl: (+a) apto, capaz
kapt: (+i) pillar, atrapar, coger, agarrar, captar (una señal), cautivar, capturar
karaf: (+o) botella de mesa para agua o vino
karakter: (+o) carácter, característica (tret, cualidad, propietat)
karn: (+o) carne (no vianda)
kartoc: (+o) cartucho
kas: (+i) esconder
katakomb: (+o) catacumbas
kaucuk: (+o) caucho
kaur: (+i) estar en cuclillas
ke: (·) que (conjunción)
kel: (+o) bodega
kelk: (+a) algún (indeterminado)
kia: (·) de qué clase, de qué clase, cuál, qué clase de
kial: (·) por qué causa, por qué
kial: (+o) razón, causa, porqué, motivo
kiam: (·) cuando
kie: (·) donde
kiel: (·) cómo (de qué manera, adverbio)
kien: (·) hacia dónde, a dónde
kies: (·) de quién (pronombre possessivo interrogativo), de quien (pronombre possessivo relativo), del cual, de la cual, cuyo (pronombre possessivo relativo)
kio: (·) lo cual (pronombre relativo), qué, cuál (pronombre interrogativo)
kiom: (·) cuánto
kion: (·) qué (acc.)
kirl: (+i) batir (huevos, crema), agitar (un líquido)
kiu: (·) que (pronombre relativo), quien (pronombre interrogativo), quién (pronombre interrogativo), el cual (pronombre relativo), quien
kiuj: (·) los cuales (pronombre relativo), los que
kiujn: (·) a los cuales (pronombre relativo), a los que
kiun: (·) al cual (pronombre relativo), a quien
klak: (+i) hacer clac (sonido seco y breve)
klar: (+a) claro (transparente, de sonido claro, comprensible, nítido, límpido)
klarig: (+i) aclarar, explicar
klasifik: (+i) clasificar
klif: (+o) acantilado
klin: (+i) inclinar (ts)
klopod: (+i) esforzarse, intentar conseguir
klub: (+o) club
kol: (+o) cuello (ts)
kolekt: (+o) colección (+i) agrupar, coleccionar, colectar, coger, compilar, recoger
koloni: (+o) colonia (ts)
kolor: (+o) color (ts)
kolos: (+o) coloso
komenc: (+i) empezar (ts)
komerc: (+i) comerciar
kompar: (+i) comparar
kompat: (+i) compadecer, compadecerse de
komplet: (+a) completo, entero
komplik: (+i) complicar, enredar
kompliment: (+o) cumplimiento (palabras de gentileza)
kompren: (+i) comprender, entender
kon: (+i) conocer (haber visto, leído, oído hablar, etc.)
koncept: (+o) concepto
konduk: (+i) conducir, guiar
kondut: (+i) comportarse, conducirse, portarse
konfes: (+i) confesar, confesarse de
konfid: (+i) confiar (ts)
konfit: (+i) confitar
konfuz: (+i) confundir
konjekt: (+i) conjeturar
konstru: (+i) construir
kontrast: (+o) contraste
kontrau: (·) a cambio de, contra, delante de, enfrente de
kontribu: (+i) contribuir
konven: (+i) convenir (ésser convenient) (+a) conveniente
konvink: (+i) convencer
korespond: (+i) cartearse, enlazarse (medios de transporte, comunicación)
koridor: (+o) corredor (franja de acceso al mar de un país interior), corredor, pasadízo, carril (de calzada, de autopista)
korp: (+o) cuerpo (ts)
kosmar: (+o) pesadilla
kovr: (+i) cubrir, tapar, ornar, proteger, esparcir por encima, esconder, compensar
krajon: (+o) lápiz
kre: (+i) crear
kred: (+i) creer (con fe, no "opinar" ni "pensar")
kresk: (+i) crecer
kri: (+i) gritar
kristal: (+o) cristal
krom: (·) además de; excepto (pej. krom mi neniu vidis, nadie lo vio además de mí/excepto yo)
kruel: (+a) cruel
kun: (pref.) con (junto con)
kun: (·) con (junto con)
kur: (+i) correr
kurag: (+o) valor (de ser valiente) (+a) valiente
kurs: (+o) curso (de enseñanza; itinerario; cotización de valores)
kus: (+i) yacer, yacer con, estar situado en
kutim: (+o) costumbre (+i) acostumbrar a, tener la costumbre de
kvankam: (·) aunque
kvar: (numeral) cuatro
kvartal: (+o) barrio
kvazau: (·) a modo de, como si
la: (·) el, la, los, las
labor: (+i) trabajar, laborar
lamp: (+o) linterna, lámpara, luz
lantern: (+o) farol, faro, linterna de un faro, linterna de edificio
larg: (+a) amplio
las: (+i) dejar
lau: (·) según
laugrade: (·) gradualmente
laut: (+a) alto (en voz alta), fuerte (sonido)
lecion: (+o) lección (ts)
leg: (+i) leer
leg: (+o) ley (ts)
leon: (+o) león
lern: (+i) aprender
lert: (+a) diestro, hábil, listo
li: (·) él
lia: (·) suyo de él
liaj: (·) suyos de él
liajn: (·) suyos de él (acc.)
lian: (·) suyo de él (acc.)
liber: (+i) liberar (+a) libre, franco, desocupado, vacante
libr: (+o) libro (ts)
lig: (+o) liga (sociopolítica), enlace (+i) ligar
lign: (+o) madera
lim: (+o) límite
lin: (·) en él (acc.)
lini: (+o) línea (ts)
lip: (+o) labio (ts)
literatur: (+o) literatura
log: (+i) atraer, fascinar, seducir, cautivar
log: (+i) habitar, residir
lok: (+o) lugar, espacio, sitio
long: (+a) largo (espacio y tiempo)
lu: (+i) alquilar
lul: (+i) acunar, mecer, apaciguar
lum: (+o) luz (+i) alumbrar, iluminar, resplandecer, dar luz, iluminar (aclarar)
lun: (+o) luna
maksimum: (+o) máximo
mal: (+o) (lo) contrario
mal: (pref.) (indica la idea contraria)
malantau: (·) detrás de
malferm: (+i) abrir
malgrau: (·) a pesar de
malpli: (·) menos (comparativo)
man: (+o) mano
mang: (+i) comer
mank: (+i) faltar (con al: faltarle a uno)
map: (+o) mapa
mar: (+o) mar
marc: (+o) marisma, pantano, mal paso
mars: (+i) caminar, marchar (caminar)
mason: (+i) construir (casas, edificios, paredes, etc.)
mat: (+o) jaque mate, estera
maten: (+o) la mañana (no la tarde)
matur: (+a) vencido (pasado de plazo), maduro
dek: (numeral) diez
du: (numeral) dos
mebl: (+o) mueble
mehanism: (+o) mecanismo
mem: (pref.) por si mismo, auto-
mem: (+o) el yo (filosofía)
mem: (·) mismo, misma, mismos, mismas, mismo, por sí mismo, personalmente, propiamente
memor: (+i) recordar
mens: (+o) mente
met: (+i) colocar, poner
metod: (+o) método
metro: (+o) metro (ferrocarril metropolitano)
mez: (+o) medio (de un lugar o de un tiempo)
mi: (·) yo
mia: (·) mi, el mío
miaj: (·) mis, los míos
miajn: (·) mis, los míos (acc.)
mian: (·) mi, el mío (acc.)
mien: (+o) cara (aspecto), posat (aspecto)
miks: (+i) mezclar
min: (·) me, a mí
min: (+o) mina (no de lápiz)
minac: (+i) amenazar
minut: (+o) minuto
mir: (+i) admirarse, maravillarse, quedarse perplejo, sorprenderse
mirind: (+a) maravilloso, sorprendente
kvin: (numeral) cinco
model: (+o) modelo
modern: (+a) moderno
mok: (+i) burlarse de, ridiculizar con menosprecio, reírse de
ok: (numeral) ocho
moment: (+o) momento, rato
mon: (+o) dinero
monat: (+o) mes
mond: (+o) mundo
monstr: (+o) monstruo
mont: (+o) montaña, monte
montr: (+i) enseñar, mostrar, indicar, señalar
moral: (+o) moral
mort: (+i) morir
mov: (+i) mover
ses: (numeral) seis
tri: (numeral) tres
muel: (+i) moler
mult: (+a) mucho
mur: (+o) muro, pared
naiv: (+a) cándido, candoroso, ingenuo
nask: (+i) generar, parir
natur: (+o) naturaleza
nau: (·) nueve
nauz: (+i) dar náuseas, dar asco, causar repugnancia
naz: (+o) nariz
ne: (·) no
ne: (pref.) in-
neces: (+a) necesario
nek: (·) ni
nenia: (·) ninguna clase de
neniam: (·) nunca
nenien: (·) a ninguna parte
nenio: (·) nada (ninguna cosa)
neniom: (·) nada (ni un poquito)
nenion: (·) nada (acc.)
neniu: (·) nadie
nerv: (+o) nervio
nervoz: (+a) nervioso
nev: (+o) sobrino
ni: (·) nosotros
niaj: (·) nuestros
nian: (·) a nuestro
nigr: (+a) negro (ts)
nin: (·) nos (a nosotros)
nivel: (+o) nivel
nobl: (+a) noble, digno
nokt: (+o) noche
nom: (+o) nombre
nord: (+o) norte
norm: (+a) normal
not: (+o) nota (anotación musical, nota de examen) (+i) anotar, apuntar, memorizar
nov: (+a) nuevo
nu: (·) bueno, pues, pues bien, eh, anda ya
nuanc: (+o) matiz
nud: (+a) desnudo
nuk: (+o) nuca, pescuezo
nun: (+a) actual, de ahora
nun: (·) ahora
nur: (+a) mero
nur: (·) sólo, solamente
nure: (·) sólo, solamente
nutr: (+i) alimentar, mantener, nutrir, fomentar
o: terminación del substantivo
objektiv: (+o) objetivo (lente, lupa, blanco, mojón) (+a) imparcial, objetivo (no subjetivo)
obtuz: (+a) grave (que no es agudo, e.g.: obtuza vento susura)
ofend: (+i) ofender
oft: (+a) frecuente
ofte: (·) muchas veces, a menudo, mucho
oj: terminación del nombre en plural
ojn: terminación del nombre plural objeto directo
ok: (numeral) ocho
okaz: (+o) caso (un sucedido) (+i) ocurrir, tener lugar
okul: (+o) borrón, ojo
ol: (·) que (comparativo)
ole: (+o) aceite
oliv: (+o) oliva
on: terminación del nombre en acusativo
oni: (·) se (pej. oni faras = se hace)
opini: (+i) creer, opinar
or: (+o) oro (ts)
orator: (+o) orador
ord: (+o) orden (classificación, harmonía)
ordinar: (+a) habitual, ordinario, de costumbre
orel: (+o) oreja
organiz: (+i) organizar
os: terminación del verbo en futuro
ost: (+o) hueso (fis'ost.o = espina de pescado)
pacienc: (+o) paciencia (+a) paciente
paf: (+i) disparar un arma, tirar (disparar)
pag: (+i) pagar
pal: (+a) pálido, deslucido, irrelevante
panj: (+o) mamá (diminutivo de patrino)
pap: (+o) papa (de la iglesia católica)
paper: (+o) papel (hoja, documento)
parenc: (+o) pariente
park: (+o) parque (ts)
parol: (+i) hablar
part: (+o) parte (fragmento, porción)
pas: (+i) pasar
pas: (+o) paso (de avanzar el pie) (+i) caminar
patr: (+o) padre
pauz: (+o) pausa (+i) descansar (hacer una pausa), pausa (hacer una)
pejzag: (+o) paisaje (ts)
pel: (+i) dirigir, guiar, llevar, conducir (hacer llegar), expulsar, impulsar; perseguir
pen: (+i) esforzarse
pend: (+i) colgar, estar colgado
penik: (+o) borla, pincel, racimo de uva
pens: (+i) pensar, pensar (tener intención de)
pentr: (+i) pintar (con brocha fina)
per: (·) con (instrumental), por medio de, por
permes: (+i) permitir
peron: (+o) escalinata
persekut: (+i) perseguir
perspektiv: (+o) perspectiva
pet: (+i) pedir, invitar a venir
pez: (+i) pesar (tener peso) (+a) pesado (ts)
pi: (+a) piadoso
pied: (+o) pie (ts), pata
pik: (+i) picar, pinchar
pingl: (+o) alfiler
pint: (+o) cima, punta, pincho
pir: (+o) pera
pirat: (+o) pirata
plac: (+i) gustar
plank: (+o) el suelo
plat: (+a) plano, delgado
plej: (·) (el) más (superlativo)
plen: (+a) completo, lleno, entero
plend: (+i) quejarse, querellarse
pli: (·) más (comparativo)
pli: (pref.) más (comparativo)
plor: (+i) llorar
plu: (·) más
polic: (+o) policia (cuerpo de)
polv: (+o) polvo
por: (·) para
pord: (+o) puerta
port: (+i) llevar
portret: (+o) retrato (dibujo o descripción de una persona)
posed: (+i) poseer
post: (·) detrás de, después de
post: (+a) posterior
poste: (·) después
pos: (+o) bolsillo (ts)
potenc: (+o) dominio, poder jurídico, potencia, predominio
pov: (+i) poder
pozici: (+o) posición
pra: (+o) antepasado
pra: (pref.) (indica parentesco remoto, primitividad, antigüedad)
prav: (+i) tener razón (+a) justo (opinión, conducta), legítimo (opinión, conducta), que tiene razón
precipe: (·) principalmente, sobre todo
preciz: (+a) preciso
prefer: (+i) preferir
pren: (+i) tomar, agarrar, coger (ts)
preskau: (·) casi
preskau: (+a) cercano, aproximado
pret: (+a) dispuesto, preparado, presto, a punto
prez: (+o) precio
pri: (·) en cuanto a, acerca de
pri: (pref.) (prefijo que generaliza verbos)
princ: (+o) príncipe
pripens: (+i) meditar, reflexionar
priskrib: (+i) describir
pro: (·) a causa de
proces: (+o) proceso, saliente o parte más larga de un órgano anatómico
produkt: (+o) producto (+i) producir (fabricar, fructificar, donar naixença)
profit: (+o) beneficio, provecho (+i) aprovecharse
profund: (+a) profundo
proksim: (+a) cercano, próximo
proksimum: (+a) aproximado
promen: (+i) pasearse
promes: (+i) prometer
prov: (+i) ensayar, intentar, probar
proviz: (+o) aprovisionamiento (+i) proveer de, aprovisionar
pulvor: (+o) líquido pulverizado, materia pulverizada, polvos
punkt: (+o) punto (ts)
pur: (+a) neto, puro (ts)
put: (+o) pozo
raci: (+o) razón (+a) racional
rajt: (+o) derecho (facultat, poder, opción )
rakont: (+i) contar, narrar
ramp: (+i) arrastrarse, reptar (serpentear)
rand: (+o) margen, borde
rapid: (+a) rápido, pronto
rat: (+o) rata
re: (pref.) (indica retorn o repetició)
real: (+a) real
reflekt: (+i) reflejar
reg: (+i) regir, dirigir, dominar, gobernar
registr: (+o) registro (+i) registrar, anotar
regul: (+o) regla (norma, ley)
rekt: (+a) directo, derecho (recto, posición vertical), recto (geom.)
respond: (+i) corresponder (estar en relación mutua de proporción, de simetria), responder
rest: (+o) resto (sobrante) (+i) quedarse, quedar (sobrar)
ret: (+o) red (ts)
revu: (+o) revista (militar, periódico, espectáculo)
rezign: (+i) renunciar a (por imposibilidad, por dificultad)
rezult: (+i) resultar
ricev: (+i) obtener, recibir, tener (obtener, conseguir, sacar)
rid: (+i) reír
rifuz: (+i) rehusar
rigard: (+i) mirar
rimark: (+i) darse cuenta, notar, remarcar
ring: (+o) anillo, anilla
rit: (+o) rito
rivel: (+i) revelar (no en sentit religiós)
romp: (+i) romper
rond: (+o) círculo (conjunto)
roz: (+o) rosa
rug: (+a) rojo
sag: (+a) sensato
sal: (+o) sal
salt: (+i) saltar (ts)
sam: (+a) igual, mismo
samkiel: (·) igual que, de la misma manera que, como
san: (+a) sano; cuerdo
sang: (+o) sangre (ts)
sat: (+a) satisfecho, harto
satan: (+o) Satán, miembro de la SAT (q.v.)
saturn: (+o) Saturno
sav: (+i) salvar (ts)
scen: (+o) escena (ts)
sci: (+i) saber
scienc: (+o) ciencia
scipov: (+i) dominar (una ciencia, un arte o una lengua) (=pov.o.sci.i)
scivol: (+a) curioso, interesado (en saber algo), chafardero
se: (·) si (condicional)
sed: (·) pero; sino
sekc: (+i) (f) disecar (analizar minuciosamente), seccionar (pf)
sekret: (+o) secreto
sekund: (+o) segundo (unidad de tiempo, unidad de arco)
sekv: (+i) seguir
sen: (pref.) sin
sen: (·) sin
senc: (+o) sentido (significado, dirección, signo)
senhom: (+a) desierto, despoblado
sensencaj: (+o) insensatez, burrada
sent: (+i) percibir, sentir
serc: (+i) buscar
seri: (+o) serie
si: (+a) su propio
si: (·) él mismo, sí mismo, ella misma, ellos mismos (pronombre reflexivo)
sid: (+i) sentarle, caerle (bien o mal a uno la ropa), sentarse, estar sentado
signal: (+o) señal
signif: (+i) significar (ts)
silent: (+o) silencio (+i) callar
simil: (+a) semejante, similar, parecido
simpl: (+a) sencillo, simple
sin: (·) se (reflexivo, acc.)
sincer: (+a) franco, sincero
situ: (+o) posición, situación (en relación al entorno físico)
skiz: (+o) borrador, dibujo, apunte (sketch)
skrib: (+i) escribir
skvam: (+o) escama
sol: (+a) solo, único
solid: (+o) sólido (+a) fiable, sólido, solvente
son: (+i) sonar, hacer ruido
song: (+o) sueño (de soñar, no de ganas de dormir) (+i) soñar
sorc: (+i) embrujar, encantar
sovag: (+a) salvaje (ts)
spac: (+o) espacio (ts)
spec: (+o) especie, clase
special: (+a) especial
spegul: (+o) espejo
spekt: (+i) ser espectador de, presenciar un espectáculo
spektakl: (+o) espectáculo (ts)
spir: (+i) respirar
spirit: (+o) espíritu (conciencia, alma, ideario, voluntad)
stab: (+i) apuñalar por la espalda
staci: (+o) estación (de tren, de rádio, metereológica, de veraneo)
stang: (+o) barra, palo, vara
star: (+i) estar de pie, estar (en algun ditio, posición, situación, rango), quedarse (impasible, immóbil)
starig: (+i) levantar, enderezar, emplazar (situar, colocar), erigir (edificar), instituir (fundar, establecer, crear)
start: (+i) empezar (una carrera, una competición), engegar-se (ponerse en marcha)
strang: (+a) extraño, desacostumbrado
strat: (+o) calle
stud: (+i) estudiar, dedicarse al estudio de, investigar
stult: (+a) estúpido, necio
sub: (·) bajo
sub: (pref.) bajo
sub: (+a) subalterno
subit: (+a) súbito, repentino
subten: (+i) apoyar, sostener
suc: (+i) mamar, chupar
sud: (+o) sur
sufic: (+a) bastante, suficiente
sufice: (·) bastante, suficientemente
sugest: (+i) sugerir
suk: (+o) savia, jugo
sukces: (+i) tener éxito, conseguir (f) (un objectivo propuesto), aprobar
sup: (+o) sopa
super: (·) sobre (por encima de)
super: (pref.) sobre (por encima de)
super: (+i) superar (+a) superior
superflu: (+a) superfluo
supoz: (+i) suponer
supr: (+o) parte de arriba, cima
supre: (·) encima
sur: (·) sobre (encima de)
surd: (+a) sordo (ts)
surpriz: (+i) sorprender (ts)
suspekt: (+i) sospechar
svarm: (+i) pulular
sven: (+i) desmayarse, desvanecerse
sajn: (+i) parecer
salt: (+i) conectar, enchufar
sanc: (+o) ocasión, oportunidad, probabilidad, suerte, probabilidad
sang: (+i) cambiar, transformar
sat: (+i) gustarle a uno (el sujeto y el objeto van al revés, pej. mi satas viandon= a mí me gusta la carne)
sia: (·) seu (d'ella)
sin: (·) la (acc. de "ella")
slos: (+i) cerrar con llave
sok: (+i) chocar (sorprender, poner en estado de shock clínico)
sov: (+i) empujar arrastrando, introducir (sutilmente o a la fuerza), hacer resbalar
stel: (+i) robar, hurtar
ston: (+o) piedra; cálculo (piedrecita, pej. cálculo renal), (f) piedra (símbolo de moléstia y de insensibilidad)
stop: (+i) atascar, embozar, tapar (un agujero), condenar (una puerta), zurcir
stup: (+o) escalón
sut: (+i) arrojar (sólidos), verter (sólidos)
svel: (+i) aumentar, inflarse
tabl: (+o) mesa (mueble)
tag: (+o) día (ts)
taksi: (+o) taxi
tamen: (·) sin embargo, a pesar de eso, en cambio
task: (+o) deberes escolares, tarea
taug: (+i) ser adecuado, servir (ser útil para) (+a) adecuado, apropiado, apto
te: (+o) té (ts)
teg: (+i) tapizar, forrar, revestir
teknik: (+o) técnica, técnica
teks: (+i) tejer
tem: (+o) tema (ts) (+i) tratarse (de pri)
temp: (+o) tiempo (no atmosférico. El tiempo atmosférico es vetero)
ten: (+i) aguantar, mantener, retener, sostener, soportar
teori: (+o) teoría
ter: (+o) tierra (ts)
teren: (+o) terreny
terur: (+o) terror
tia: (·) tal (de aquella clase)
tiaj: (·) tales (d'aquella clase)
tiajn: (·) tales (de aquella clase, acc.)
tial: (·) por esta razón, por tanto
tiam: (·) entonces
tian: (·) tal (acc.)
tie: (·) allí
tiel: (·) así (de esta o aquella manera), tan
tien: (·) hacia allí
ties: (·) de aquel, de este
tim: (+i) temer (ts)
tio: (·) aquello
tiom: (·) tan
tion: (·) aquello (acc.)
tir: (+i) tirar, estirar, sacar
titol: (+o) título
tiu: (·) aquel
tiuj: (·) aquellos
tiujn: (·) aquellos (acc.)
tiun: (·) aquel (acc.)
tol: (+o) lienzo, tela
toler: (+i) tolerar (ts)
tomb: (+o) tumba
torc: (+o) antorcha
tord: (+i) torcer
tra: (pref.) a través de
tra: (·) a través de
trab: (+o) viga
tradici: (+o) tradición (ts)
traf: (+i) acertar, sufrir (un fracaso, desgracia, etc.), caer (ir a parar), adivinar, acertar, tocar, toparse con, encontrarse con
trajt: (+o) rasgo, característica, calidad esencial
trakt: (+i) tratar (ts)
tram: (+o) tranvía
trans: (·) al otro lado de
trans: (pref.) al otro lado de
tre: (·) muy
trem: (+i) temblar (ts)
trezor: (+o) tesoro
trink: (+i) beber
tro: (·) demasiado
trot: (+i) trotar, hacer fúting
trov: (+i) encontrar
tru: (+o) agujero
tuj: (·) en seguida
tunel: (+o) túnel
turn: (+i) girar, hacer girar, convertir, transformar, transformar
tus: (+i) afectar, concernir, tocar
tut: (+a) entero, todo, total
u: terminación del verbo en imperativo
ung: (+o) garra (d'animal), uña
unu: (·) uno
unuavice: (·) en el primer turno
urb: (+o) ciudad
us: terminación del verbo hipotético
util: (+a) útil, provechoso
uz: (+i) emplear, desgastar, usar, utilizar
valor: (+o) mérito, valor (+i) valer, (ser) válido
varm: (+a) caliente, cálido
vast: (+a) amplio, holgado, vasto
vejn: (+o) vena (ts), veta, raya, lista, veta de mineral
vek: (+i) despertar, desvelar
ven: (+i) venir; provenir, derivarse
vend: (+i) vender
ver: (+a) verdadero
versajne: (·) seguramente, verosímilmente
vesp: (+o) avispa
vesper: (+o) la tarde (no la mañana)
vet: (+i) apostar (hacer apuestas)
vi: (·) tu, vos, vosotros, usted, ustedes
via: (·) tuyo, vuestro
vibr: (+i) vibrar
vic: (+o) fila, cola, serie, hilera; turno (tiempo)
vid: (+i) ver (ts)
vigl: (+a) animado; despierto, espabilado, listo; vigoroso, vivo, vivaz
viktim: (+o) víctima
vin: (·) te, os, a ti, a vosotros
vir: (+o) varón, macho
viv: (+o) vida (+i) vivir
vizag: (+o) cara, semblante
vizit: (+i) visitar
voc: (+o) voz (ts), voto
voj: (+o) camino, carretera, vía
vojag: (+i) viajar
vok: (+i) llamar a alguien; apelar
vol: (+i) querer
volv: (+i) envolver, enrollar
vort: (+o) palabra
vual: (+o) velo
zorg: (+i) cuidar de

 

VOLVER

NUEVA LOGIA DEL TENTÁCULO